Khi chúng ta bất chợt thấy một cụ già lưng thật còng, người thật thấp: chúng ta thấy hình ảnh của bệnh loãng xương, hay bệnh xương xốp (osteoporosis), bệnh thiếu chất vôi trong xương. Qua kính hiển vi điện tử, chúng ta có thể nhìn và hình dung được xương xốp giống như cái tổ ong lỗ chỗ.
Bệnh xương xốp có thể xẩy ra cho tất cả mọi người. Nhưng phần lớn cho những người có tuổi, nhất là đàn bà trên 40 hay 50 tuổi. Khoảng 21 phần trăm phụ nữ tắt đường kinh bị xương xốp. Khi tới 80 tuổi thì có 90 phần trăm phụ nữ bị bệnh xương xốp. Đàn ông bị bệnh ít hơn: khi tới 90 tuổi, chỉ có 17 phần trăm bị xương xốp (C. Mills, Hippocrates, July/August 1999).
Khi về già, bệnh nhân thường hay bị té ngã. Nếu bị bệnh xương xốp, dễ bị gẫy xương, bể xương. Có nhiều biến chứng nguy hiểm, nhất là khi cần phải mổ xẻ để chỉnh xương gẫy. Có tử vong cao. Trên thế giới, khoảng 250 triệu người bị bệnh xương xốp. Riêng tại Hoa Kỳ, 24 triệu người bị xương xốp và mỗi năm, có một triệu rưỡi người bị gẫy xương. Khoảng 37,500 người bị xương xốp chết vì những biến chứng khi bị gẫy xương (MM Iqbal, Southern Med. J., 93: 2, 2000).
Ai hay bị xương xốp"
Phần lớn
là đàn bà da trắng, bắt đầu trên 40-50 tuổi. Tiếp theo, là phụ nữ Á Đông, trong đó có người Việt Nam chúng ta. Phụ nữ da đen và phụ nữ Mễ ít
bị bệnh xương xốp hơn.
Những nguyên nhân bị bệnh xương xốp :
. gia đình có người bị bệnh xương xốp.
. phụ nữ bị cắt bỏ buồng trứng, tắt kinh trước 45 tuổi.
. đàn ông có lượng kích thích tố sinh dục testosterone thấp.
. ít hoạt động.
. hút thuốc lá hay uống rượu quá nhiều.
. ăn uống thiếu chất vôi-calcium.
. dùng thuốc có lượng kích thích tố nang thượng thận cao (corticosteroids giảm hấp thụ chất vôi qua màng ruột).
. uống thuốc kích thích tố tuyến giáp trạng (thyroid hormone làm giảm lượng chất vôi-calcium).
. thuốc chữa kinh phong phenytoin và barbiturates cũng giảm sinh tố D, và giảm chất vôi.
Trị liệu bệnh xương xốp bằng thuốc, chất vôi-calcium và sinh tố-vitamin D:
- Kích thích tố trị liệu:
Kích thích tố sinh dục ngoài nhiệm vụ giữ chất vôi trong xương còn giúp cho phụ nữ:
. giảm bệnh đỏ mặt,
. đường sinh dục khá hơn,
. nhiều lợi ích cho bệnh tim mạch,
. có thể giúp chống xương háng đỡ bị phong thấp (osteoarthritis)
. chống bệnh đầu óc hay quên Alzheimer (RD Gambrel, Ann. Int. Med. 17: 37, 1996; MC Nevitt, 156: 2073, 1996).
Kích thích tố trị liệu có nguy cơ bị ung thư vú, nhưng hình như chỉ thấy trong trường hợp nếu dùng kích thích tố trị liệu quá mười năm (D. Grady et al., Ann. Int. Med. 117: 1016, 1992).
Một số trường hợp khác không được phép dùng kích thích tố trị liệu, nếu:
. bị tai biến mạch máu não,
. bị viêm tĩnh mạch ở chân,
. nghẹt máu ở chân,
. nghi ngờ bị ung thư vú hay đang bị ung thư vú,
. nghi ngờ có bầu,
. hư gan,
. nhức đầu kinh niên,
. cao huyết áp trầm trọng, v...v…
- Bisphosphonates:
Trong
trường hợp không dùng được kích thích tố trị liệu, có thể uống bisphosphonates. Điển hình là Alendronate (Fosamax). Nhưng thuốc chỉ có thể giúp khỏi bị xương xốp, khỏi bị gẫy xương. Nên tránh dùng thuốc Alendronate nếu bị bệnh ống thực quản, bị chất vôi-calcium quá thấp trong máu, hay suy thận. Nên hỏi ý kiến bác sĩ gia đình trước khi quyết định dùng thuốc.
- Calcitonin:
Thường dùng bơm vào mũi, và ít khi chích dưới da. Chỉ dùng khi đã tắt kinh ít ra là 5 năm, hoặc vì lý do không dùng được phương pháp kích thích tố trị liệu. Thuốc có vài phản ứng phụ khác như viêm mũi, chảy nước mũi, chảy máu mũi, viêm xoang.
- Raloxifen:
Thuốc mới được FDA chấp thuận để chữa bệnh xương xốp (Y Học Thường Thức: www.vn1.net).
- Chất vôi-Calcium và sinh tố D:
Liều lượng chất vôi thay đổi:
. từ 1 tới 5 tuổi, mỗi ngày cần 800 mg calcium.
.
từ 11 tới 24 tuổi, mỗi ngày, có thể cần từ 1,200 tới 1,500 mg calcium( Calcium carbonate, Tribasic calcium, Calcium citrate, Calcium lactate, Calcium gluconate).
. trong lúc có thai, có thể uống 1,200 mg calcium, mỗi ngày.
. từ 25 tới 50 tuổi, uống 1,000 mg calcium, mỗi ngày.
.
và trên 50 tuổi uống 1,500 mg calcium (nhưng sẽ chỉ dùng 1,000 mg mỗi ngày, nếu đang uống thêm kích thích tố sinh dục)(L.B. Scheiber, L.Terregrosa, J. Musculos. Med.,May, 1999).
Uống sinh tố D mỗi ngày từ 250 tới 400 IU.
Sau
đây là danh sách những đồ ăn có nhiều chất vôi-calcium(đồ ăn liệt kê ở dưới, không sợ làm cholesterol cao trong máu, có thể dùng để bồi bổ thêm
chất vôi-calcium cho cơ thể):
. 8 oz sữa (nonfat hay 1 phần trăm mỡ), có 291 mg calcium.
. 8 oz sữa skim milk, 302 mg calcium.
. 1 ly yogurt không có mỡ, 100-400 mg calcium.
. 1 chén broccoli tươi, 176 mg calcium.
. 1 chén đậu nấu chín, 128 mg calcium.
. 1 chén đậu đỏ luộc, 116 mg calcium.
. 1 trái cam, 56 mg calcium.
. 8 oz nước cam tươi, 300 mg calcium.
. nửa chén đậu hũ hay đậu nành, 260 mg calcium. (Pharmacy Times, LK Shaw, january, 2000).
Sau hết, tập thể dục mỗi ngày, như đi bộ, tài chi đều rất tốt: giúp máu lưu thông, giảm bệnh xương xốp, phòng ngừa gẫy xương.
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: nmtran@hotmail.com; Fax: (714) 547-4968; Điện thoại: (714) 547-3915.
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D309684534.-%3B)