Nguồn gốc lể Halloween tại Hoa Kỳ

Tháng 10, mùa Thu, trẻ em Mỹ đang háo hức chờ ngày lễ Halloween, được coi như lễ Nhi Đồng taị nước này.

Đến tháng 10 khi cây lá ở miền đông bắc Hoa Kỳ đã ngã vàng, người ta thấy ở khắp các thị trấn, thành phố và vùng quê đều có những hình ảnh về ngày lễ Halloween. Hình người bù nhìn bằng rơm, bằng vải nằm bên cạnh mấy chùm bắp khô, bà phù thủy mũi nhọn hoắt mặc áo đen ôm cán chổi, quả bí ngô, còn gọi là bí rợ hay bí đỏ, được tỉa theo hình mặt người cười toét miệng, nhe mấy cái răng cửa khấp khểnh, hình những con ma, con dơi, được dán lên cửa kính hay cửa sổ trước nhà. Bước vào các siêu thị, các cửa hàng bách hóa bán đồ gia dụng và các tiệm thuốc tây không ai không thấy hàng núi kẹo đủ loại, đủ kiểu, đủ màu được bày bán cùng với các loại y phục để mặc hóa trang trong ngày này, nào là mặt nạ quỷ nhe nanh, ma cà rồng miệng bê bết máu, cho đến những mặt nạ, hay những bộ y phục tương đối hiền lành hơn rập theo các nhân vật trong những phim hoạt họa ăn khách v..v..

Lễ Halloweeen tại Hoa Kỳ được trẻ con đón mừng nồng nhiệt nhất, nhưng không phải nó chỉ dành riêng cho các em. Trẻ con mừng vui được cha mẹ, anh chị dẫn đi xin kẹo vào tối ngày 31 tháng 10 là điều dĩ nhiên, nhưng những người lớn trong lứa tuổi từ 18 đến 24 vẫn thường hay mở tiệc hay đi dự dạ tiệc hóa trang vào đêm cuối cùng của tháng 10. Số người trong lứa tuổi từ 25 đến 44 thì dẫn con em đi xin kẹo hoặc ở nhà tỉa quả bí ngô thành hình mặt người cười, người Mỹ gọi là Jack-O’Lantern. Và hầu hết những người trên 45 tuổi thì ở nhà để phát kẹo khi trẻ con gõ cửa đến xin.

Nói chung, Halloween là lễ được nhiều người trang hoàng và ăn mừng đứng vào hàng thứ nhì trong các lễ hội mùa đông. Họ tiêu tiền khá nhiều và trung bình trong nnhững năm trở lại đây, các nhà bán lẻ đã thu về tổng cộng trên 40 triệu đô la cho toàn mùa lễ này. Riêng năm nay dự đoán sẽ có 55,8% dân Mỹ ăn mừng lễ và sẽ chi chừng 41 triệu 770 ngàn đô la cho lễ Halloween.

Nhưng tại sao ngày lễ Halloween lại rơi vào 31 tháng 10 và tại sao phải có những hình ảnh, trang phục ma quái cho ngày Halloween?

Theo một trong những truyền thuyết bắt nguồn từ văn hóa của người Celt thời cổ Ái Nhĩ Lan thì 31 tháng 10 là lúc chính thức chấm dứt mùa hè, chấm dứt mùa của sự sống dương gian. Chuyện kể rằng vào ngày này những hồn ma vất vưởng chết trong năm đó sẽ trở lại trần thế tìm một người nào đó mà nhập xác để còn được tồn tại sau khi chết. Thế nhưng người dương thế thì lại không muốn bị ma bắt hồn nên đến tối ngày 31 tháng 10 họ tắt đèn, tắt bếp lửa để cho nhà cửa lạnh lẽo như cõi âm. Họ còn mặc quần áo giả trang cho lẫn lộn với đám ma quỷ và khua động khắp xóm làng để đuổi tà ma.

Thế còn còn quả bí ngô, còn gọi là bí đỏ hay bí rợ tỉa theo hình mặt người cười toét miệng thì sao?

Tại Hoa Kỳ các bà nội trợ đã mang quả bí này ra khoét ruột tỉa hình mặt người trên đó từ hàng trăm năm nay. Cũng theo truyền thuyết của người Ái Nhĩ Lan thì xưa có một anh chàng biệt danh là Jack Hà Tiện, một hôm anh chàng Jack này mời quỷ đi uống rượu. Nhưng Jack Hà Tiện vắt cổ chày ra nước lại không muốn trả tiền rượu, nên chàng ta bèn dụ dỗ con quỷ hãy hóa phép tự biến thành thành đồng tiền để Jack hà tiện mua rượu cùng nhậu cho vui. Khi quỷ nghe bùi tai biến thành đồng tiền thì Jack nhặt ngay lấy bỏ vào túi áo trong đó có sẵn một lá bùa khiến quỷ không thể trở lại nguyên hình quỷ được nữa. Nhưng rồi sau Jack đã giải phóng cho quỷ với điều kiện là quỷ không được quấy nhiễu Jack trong suốt 1 năm, và nếu Jack chết, quỷ cũng không được thu linh hồn của Jack. Cho đến năm sau Jack lại đánh lừa được quỷ để quỷ leo lên cây cao hái quả. Trong lúc quỷ còn đương loay hoay trên cây thì Jack khắc ngay một là bùa vào thân cây, thế là quỷ sợ không dám leo xuống cho đến khi quỷ hứa không được quấy nhiễu Jack thêm 10 năm nữa rồi Jack mới bóc chỗ vỏ cây có khắc lá bùa đi.

Chẳng bao lâu sau đó thì anh chàng Jack Hà Tiện qua đời. Hồn ma của Jack đến gõ cửa thiên đường nhưng thượng đế không nhận cho một kẻ tinh ranh láu cá như vậy lên cõi trời. Xuống địa ngục thì gặp quỷ bị lừa khi trước còn tức tối nên Jack muốn vào địa ngục cũng không xong. Tuy nhiên giữ lời hứa không bắt hồn Jack, quỷ đuổi Jack đi và chỉ cho Jack một cục than hồng để mà dò dường trong đêm tối. Jack Hà Tiện bỏ cục than cháy đỏ vào trong một củ cải tròn khoét ruột làm đèn và từ đó cứ luẩn quẩn khắp cõi dương gian. Người Ái Nhĩ Lan gọi là Jack of the Lantern, tức là Jack lồng đèn, và sau biến thành Jack-O’Lantern.

Người Ái Nhĩ Lan khoét ruột củ cải tròn hoặc củ khoai tây theo hình mặt người cười láu cá như vậy đem bày ở bệ cửa sổ hay gần cửa ra vào để xua đuổi những hồn ma vất vưởng như Jack Hà Tiện khỏi xâm nhập vào gia cư của họ. Khi những di dân từ Ái Nhĩ Lan và Anh quốc tới Hoa Kỳ, họ thấy rằng quả bí đỏ, tức bí ngô hay bí rợ, một thổ sản đầy rẫy ở vùng đất mới, là nguyên liệu thích hợp nhất để họ khoét ruột tỉa hình mặt anh chàng Jack-O’Lantern.

Quả bí đỏ, xưa nay vẫn tượng trưng cho sự phong phú của mùa màng miền bắc Mỹ, được trồng rất nhiều tại Hoa Kỳ và hằng năm vào trước lễ Halloween mấy tuần, các nông gia mở hội thi xem ai trồng được quả bí to nhất.

 Phương Lan (VOA)